Plaveiselcarcinoom – Plaveiselcelkanker

Wat is het, groeiwijze en verwachtingen en hoe te behandelen.
Bron: kanker.nl

Plaveiselcel kanker




Ongeveer 15% van alle huidkankers is een plaveiselcelcarcinoom. Ruim bijna 10.000 mensen krijgen jaarlijks een plaveiselcelcarcinoom, maar de vijfjaarsoverleving van plaveiselcelcarcinoom patiënten is hoog, circa 95%.

Het is een vorm van huidkanker, die kan uitzaaien. Echter in de meeste gevallen kan deze goed behandeld worden door ruim weg te snijden. De grootte van de tumor en de plaats (lip en oor) spelen een mogelijke risicofactor voor een slechtere prognose.

Naast (voornamelijk chronische) blootstelling aan de zon, lopen ook mensen die wegens een orgaantransplantatie afweeronderdrukkende medicatie gebruiken een verhoogd risico.

Mensen met een lichte huid (huidtype I) die veel uv-straling op de huid hebben gehad, hebben de grootste kans om een plaveiselcelcarcinoom te krijgen.


Plaveiselcel kanker




Ongeveer 15% van alle huidkankers is een plaveiselcelcarcinoom. Ruim bijna 10.000 mensen krijgen jaarlijks een plaveiselcelcarcinoom, maar de vijfjaarsoverleving van plaveiselcelcarcinoom patiënten is hoog, circa 95%.

Het is een vorm van huidkanker, die kan uitzaaien. Echter in de meeste gevallen kan deze goed behandeld worden door ruim weg te snijden. De grootte van de tumor en de plaats (lip en oor) spelen een mogelijke risicofactor voor een slechtere prognose.

Naast (voornamelijk chronische) blootstelling aan de zon, lopen ook mensen die wegens een orgaantransplantatie afweeronderdrukkende medicatie gebruiken een verhoogd risico.

Mensen met een lichte huid (huidtype I) die veel uv-straling op de huid hebben gehad, hebben de grootste kans om een plaveiselcelcarcinoom te krijgen.


Incidentie en prevalentie



1 op de 15 Nederlanders krijgt voor het 85ste levensjaar een plaveiselcelcarcinoom. In 2018 waren dat ongeveer 15.000 mensen. Driekwart van de mensen met plaveiselcelcarcinoom is ouder dan 65 jaar.

Bij mannen komt deze vorm van huidkanker bijna 2 keer zo vaak voor als bij vrouwen. Mensen met een lichte huidkleur krijgen 70 keer zo vaak een plaveiselcelcarcinoom als mensen met een donkere huidskleur.


Diagnose stellen



Voorstadia plaveiselcelcarcinoom

Er zijn 2 huidafwijkingen die soms een plaveiselcelcarcinoom kunnen worden: actinische keratose en de ziekte van Bowen (morbus Bowen). Beide aandoeningen komen vooral voor bij oudere mensen die veel in de zon zijn geweest. Ze zijn niet besmettelijk.

1. Actinische keratose

Bij actinische keratose zijn er kleine, ruwe plekjes op de huid. Meestal zijn ze lichtrood tot lichtbruin. Vaak ontstaan er meerdere plekjes tegelijk. Die kunnen enkele millimeters tot enkele centimeters groot zijn.

De plekjes zijn niet altijd goed te zien, maar wel te voelen. De huid voelt wat ruw of rasperig aan en er ontstaan steeds harde schilfers. Soms ontstaat er een klein wondje, vooral als u eraan krabt. De plekjes kunnen gevoelig zijn.

Het is verstandig om met dit soort plekjes naar uw huisarts te gaan. Deze kan ze indien nodig behandelen. Bijvoorbeeld door de plekjes te bevriezen met stikstof of met bepaalde cremes (bijvoorbeeld efudix creme, Zyclara creme of Picato gel).

2. Ziekte van Bowen (plaveiselcelcarcinoom in situ)

Bij de ziekte van Bowen is er vaak een rood, iets schilferend plekje zichtbaar. Het voelt een beetje ruw aan en soms jeukt het. Het kan ook op een eczeem plekje lijken, maar reageert niet op hormoonzalven.

Lees meer over deze huidafwijkingen in de bijhorende patiëntenfolders (Actinische keratose en morbus Bowen).


Groeiwijzen en vooruitzichten



Plaveiselcelcarcinoom ontstaat in de meest oppervlakkige laag van de huid uit cellen die keratinocyten heten.

De vooruitzichten zijn heel goed als het kwaadaardige plekje vroeg ontdekt en behandeld wordt.

Het is wel belangrijk een plaveiselcelcarcinoom zo vroeg mogelijk te laten behandelen. Het kan namelijk dieper in de huid groeien en andere weefsels zoals spier, kraakbeen of bot beschadigen. De kans op genezing wordt dan kleiner en de behandeling ingrijpender en moeilijker. Wacht dus niet te lang om met een verdacht plekje naar de huisarts of uw dermatoloog te gaan.

Meestal wordt een plaveiselcelcarcinoom tijdens een operatie verwijderd. De kans op genezing is dan heel groot.

Risico op terugkeer

Een plaveiselcelcarcinoom kan na behandeling terugkeren op dezelfde plek. Het risico op terugkeer hangt af van de groeiwijze, plaats en grootte van het plaveiselcarcinoom en van de eerdere behandeling. Ook kan een nieuw plaveiselcelcarcinoom op een andere plek ontstaan en hebben mensen met een plaveiselcelcarcinoom een grotere kans op een andere vorm van huidkanker.

Hoe ziet een plaveiselcelcarcinoom er uit?

In het begin ziet een plaveiselcelcarcinoom eruit als een bleekroze, ruw knobbeltje. Soms heeft zo’n plekje een schilferig wit plekje of hoornplug in het midden. Het knobbeltje word langzaam groter en doet soms pijn. Een plaveiselcelcarcinoom kan er ook uitzien als een zweertje of kleine wond die langzaam groter wordt of als een ruwe of verhoornde plek.

Het knobbeltje of wondje kan overal op het lichaam voorkomen. Het zit meestal op plaatsen die veel in de zon zijn geweest, zoals:

• hoofd en nek
• gezicht, oren, lippen
• bovenkant van de handen en onderarmen
• onderbenen

Plaveiselcelcarcinoom op de lippen
Een plaveiselcelcarcinoom op de lip begint meestal als een witte of lichter gekleurde plek. De plek wordt langzaam wat dikker en er komen schilfers op. Na verloop van tijd ontstaat er een zweertje, korst of wrat. Deze kan spontaan gaan bloeden.


Overlevingskans

De overleving van patiënten met plaveiselcelcarcinoom is heel goed (ca 95% ). Deze goede overleving komt mede doordat veel mensen bij diagnose in stadium I verkeren. Dat is een niet uitgezaaide vorm van kanker, die meestal goed te behandelen is.

Bij diagnose wordt, indien mogelijk, altijd het stadium van de ziekte bepaald. Voor de kans op overleving is het heel belangrijk om te weten in welk stadium uw ziekte is. (Met stadium wordt hier bedoeld: tumorstadium).

Er zijn plaveiselcelcarcinomen met een hoog en laag risico. Het onderscheid tussen laag en hoog risico is belangrijk voor de keuze van de behandeling. Ook zegt het iets over de vooruitzichten.

1. Laag risico
Een niet-uitgezaaid plaveiselcelcarcinoom dat kleiner is dan 2 cm is een plaveiselcelcarcinoom met een laag risico (stadium I).

De kans dat de tumor doorgroeit en andere weefsels beschadigt, is klein. Ook is er een lage kans dat de tumor op dezelfde plek terugkomt.

2. Hoog risico
Plaveiselselcelcarcinomen in stadium II, III of IV zijn tumoren met een hoog risico.
De kans dat het plaveiselcelcarcinoom terugkomt (recidief), is groter. Ook de kans op uitzaaiingen is groter.

Lees hier meer over stadiumindeling.

Zelfcontrole van de huid



Het is goed om ook zelf uw huid in de gaten te houden. U hoeft uw huid zeker niet elke dag te onderzoeken. Het is genoeg om eens in de 2 à 3 maanden goed te kijken of uw huid veranderd is.

Let daarbij op:

• veranderingen in en rond het litteken
• nieuwe plekjes op een tot dan toe gave huid
• veranderingen in al bestaande plekjes
• zwellingen in bijvoorbeeld de hals, de oksel of de liezen
• wondjes die niet genezen en pijn blijven doen

Ziet of voelt u 1 van deze veranderingen? Neem dan contact op met uw huisarts of maak eerder een afspraak bij uw dermatoloog.

Bescherm u tegen zonlicht

Voor de lange termijn kunt u het risico op een nieuwe huidtumor beperken. Ga verstandig om met de zon. Vooral als u een lichte huid heeft.


Meer weten ?



We hebben voor u de volgende informatie samengesteld.


  • Behandeling
  • Nazorg en na-controle
  • Uitzaaiingen
  • Voorkomen
Behandeling

Een plaveiselcelcarcinoom kan meestal succesvol verwijderd worden. De kans op genezing is heel groot.

1. Excisie (wegsnijden)

Een excisie (operatief wegsnijden van het plekje) is de meest gebruikte behandeling bij plaveiselcelcarcinoom. De kans op genezing is heel groot.

Hierbij wordt het plekje onder plaatselijke verdoving met een randje gezonde huid eromheen verwijderd. Na de ingreep wordt de huid gehecht en het verwijderde stuk huid opgestuurd naar de patholoog. Die onderzoekt onder de microscoop of er nog kankercellen in de snijrand zitten. Vindt hij nog kankercellen, dan is meestal een tweede operatie nodig. Hierbij snijdt de arts rond het litteken nog een extra randje weg. Meer informatie over deze ingreep kunt u in onze folder lezen.

Afhankelijk van de grootte van de huidkanker en de plaats, kan het zijn dat de wond te groot is of dat er te weinig rek in de huid zit om deze direct te sluiten. Dan krijgt de arts de wondranden niet bij elkaar. Meestal schuift hij dan omliggende huid over de wond (plastiek). Soms haalt hij ergens anders een stukje huid weg en hecht dat stukje huid op de wond (transplantatie). Dit is een iets grotere ingreep en vindt daarom bij voorkeur pas plaats, als zeker is dat de tumor helemaal is verwijderd. In dit geval na onderzoek van het weefsel door de patholoog. Dit onderzoek duurt echter enkele dagen tot weken. Hiervoor bestaat een speciale operatietechniek (Mohs micrografische chirurgie of Mohs-chirurgie), waarbij de verwijderde huid ook dezelfde dag op speciale zogenoemde vriescoupes beoordeeld kan worden. Deze operatietechniek passen wij in onze kliniek helaas niet toe en hiervoor zouden wij u dan doorverwijzen naar een collega.

2. Mohs micrografische chirurgie of Mohs-chirurgie

Mohs micrografische chirurgie of Mohs-chirurgie is een operatietechniek voor het verwijderen van huidkanker, dit direct te onderzoeken en de huid vervolgens te reconstrueren. Het wordt met name toegepast bij grote huidkanker (>2cm) of in het gezicht met weinig huid (bijvoorbeeld neus, oor, ooglid). Deze behandeling gebeurt door een huidarts (dermatoloog) die een speciale aanvullende opleiding heeft gedaan tot Mohs chirurg.

Hoe gaat de behandeling?

Eerst verdooft de arts plaatselijk uw huid. Daarna haalt hij de tumor krap weg. Dat betekent dat hij zo weinig mogelijk gezonde huid wegsnijdt. Hij onderzoekt het weefsel direct onder de microscoop.

Blijkt dat de tumor nog niet helemaal weg is, dan snijdt hij een extra reepje huid weg. Hij onderzoekt dit ook weer meteen. En zo gaat dit verder tot de randen overal ‘schoon’ zijn. Op deze manier blijft de wond zo klein mogelijk en wordt zo min mogelijk gezonde huid weggehaald, maar het kan zijn, dat bij u dezelfde dag meerdere keren een stukje huid verwijderd moet worden en de ingreep kan de hele dag in beslag nemen.

Waar kunt u terecht voor Mohs chirurgie?

Bekijk het overzicht van de dermatologen en klinieken die Mohs micrografische chirurgie toepassen.

3. Radiotherapie

Als een operatie niet goed mogelijk is, kan bestraling (radiotherapie) in het ziekenhuis nog een optie zijn en soms wordt dit ook in combinatie met wegsnijden gedaan.

Nazorg en na-controle

Na de behandeling blijft u 5 jaar onder controle bij uw dermatoloog. Een plaveiselcelcarcinoom kan terugkeren op de plek die behandeld is. Ook kunnen er nieuwe kankerplekjes bijkomen.

Controleschema

Voor laag-risico-plaveiselcelcarcinomen is het controleschema als volgt:

• 1 keer per 6 maanden gedurende de eerste 2 jaar
• 1 keer per jaar gedurende het derde, vierde en vijfde jaar

Voor hoog-risico-plaveiselcelcarcinomen geldt een ander controleschema:
• 1 keer per 3 maanden gedurende het eerste jaar
• 1 keer per 4 maanden gedurende het tweede jaar
• 1 keer per 6 maanden gedurende het derde jaar
• 1 keer per jaar gedurende het vierde en vijfde jaar

Tijdens de controle bekijkt de dermatoloog uw gehele huid en het littekengebied. De arts beoordeelt uw huid op mogelijke nieuwe verdachte plekjes. Ook controleert de arts de lymfeklieren die in de buurt van de plek zitten waar het plaveiselcelcarcinoom heeft gezeten.

Als de arts tijdens het lichamelijke onderzoek 1 of meer opgezette lymfeklieren voelt, is vervolgonderzoek nodig. Doel is om vast te stellen of het plaveiselcelcarcinoom wellicht is uitgezaaid.

Uitzaaiingen

Onderzoek naar uitzaaiingen in de lymfeklieren

Heeft u een hoog-risico plaveiselcelcarcinoom in het hoofd-halsgebied, dan kan de arts een echografie van de hals- en speekselklieren voorstellen.

Heeft u een hoog-risico plaveiselcelcarcinoom ergens anders op het lichaam, dan kan de arts een echografie voorstellen van de lymfeklieren die in de buurt van dit plaveiselcelcarcinoom liggen.

Zijn er op de echo afwijkende lymfeklieren te zien, dan volgt een punctie van 1 of meer lymfeklieren voor verder onderzoek door de patholoog.

Voorkomen

Patiënten, die een vorm van huidkanker hadden, hebben een grotere kans op een tweede huidkanker van dezelfde vorm, maar ook op een andere vorm van huidkanker. Daarom is het belangrijk om uw huid zelf regelmatig te controleren, om een nieuwe huidkanker zo vroeg mogelijk te kunnen ontdekken en verdere zonneschade te voorkomen.

Zelf uw huid controleren
Veranderingen in en rond het litteken, veranderingen in al bestaande plekjes, zwellingen in bijvoorbeeld de hals, de oksel of de liezen, wondjes die niet genezen en pijn blijven doen. Signalen waarvoor u beter contact op kunt nemen met uw huisarts of uw dermatoloog.

Bescherm u tegen zonlicht
Voor de lange termijn kunt u het risico op een nieuwe huidtumor beperken. Ga verstandig om met de zon en bescherm u huid. Vooral als u een lichte huid heeft.




Dr. Wikler klinieken


AGB code 03072616

Dr. Wikler klinieken is een zelfstandig behandelcentrum (ZBC) gespecialiseerd op het gebied van dermatologie (huidziekten). Bij ons staat u als patiënt centraal. Daarom vinden wij het belangrijk de beste zorg op een persoonlijke en prettige manier te bieden.




Zorgklinieken Nederland


zkn-keurmerk-wikler

Het ZKN Keurmerk is uitsluitend geldig voor de Dermatologie


Vestigingen


Amsterdam

Van Boshuizenstraat 567
Tel: 020 – 646 52 68

Purmerend

Wielingenstraat 81
Tel: 0299 – 200 005

Volendam

Pieterman 11
Tel: 0299 – 200 005



Dr. Wikler klinieken


Dr Wikler Klinieken is een zelfstandig behandelcentrum (ZBC) gespecialiseerd op het gebied van dermatologie (huidziekten). Bij ons staat u als patiënt centraal. Daarom vinden wij het belangrijk de beste zorg op een persoonlijke en prettige manier te bieden.




Zorgklinieken Nederland


zkn-keurmerk-wikler

Het ZKN keurmerk certificaat is uitsluitend geldig voor de Dermatologie


Vestigingen


Amsterdam

Van Boshuizenstraat 567
Tel: 020 – 646 52 68

Purmerend

Wielingenstraat 81
Tel: 0299 – 200 005

Volendam

Pieterman 11
Tel: 0299 – 200 005